‘Ruzies gaan vaak niet waarover ze lijken te gaan’
By Perspublicatie In Mediation algemeen On 26 maart 2015
Serie Mediation Deel 1: ‘Ruzies gaan vaak niet waarover ze lijken te gaan’
Geplaatst in BN De Stem op 24 februari 2015
Deel 1: Nieuwe wetgeving rond mediation moet volwaardig alternatief bieden voor traditionele rechtspraak.
“Mensen weten niet hoe ze moeten communiceren. Echt praten en echt luisteren, daar schort het aan.”
Dat zegt Fred Schonewille, legal mediator, voorheen notaris. Hij houdt praktijk in Amsterdam. Hij werd opgeleid als mediator en scheidingsbemiddelaar. Hij verzorgt onder meer cursussen op het terrein van mediation en echtscheidingsrecht.
Deskundige
Schonewille is als deskundige nauw betrokken bij het opstellen en verdedigen van de initiatiefwetsvoorstellen mediation van Tweede Kamerlid Ard van der Steur (VVD). De VVD wil dat partijen met ruzie vaker gebruik gaan maken van mediation. Ze gaan dan niet naar de rechter, maar naar iemand die er zijn beroep van heeft gemaakt om mensen nader tot elkaar te brengen.
De komende maand wordt dit initiatiefvoorstel, dat mag rekenen op steun van onder meer VVD, PvdA, ChristenUnie en SGP, in tweede termijn besproken in de Tweede Kamer. Daarna gaat het naar de Eerste Kamer. Als alles volgens plan verloopt, gaat de wetswijziging op 1 januari in. Mensen worden dan niet gedwongen om mediation te accepteren, maar het moet wel overwogen worden.
Geen dwang, maar drang dus. „Conflicten gaan vaak niet waarover ze lijken te gaan”, zegt Schonewille over het nut van mediation. „Je ziet het elke week weer bij de Rijdende Rechter. Dan líjkt de ruzie over de dakkapel te gaan, maar feitelijk gaat het erover dat de buurman in het verleden iets lelijks heeft gezegd over de echtgenote van klager.
Of de buurman parkeert zijn auto altijd precies voor het raam van klager, die de dakkapelprocedure aangrijpt om op zijn beurt dwars te zitten. Jij voor mijn deur parkeren? Dan zorg ik dat jij die vergunning niet krijgt.”
Rechter
„Mensen kunnen ook naar de rechter stappen, maar vaak is dat geen oplossing. Je hebt hooguit een juridische oplossing, maar de achterliggende ergernissen en frustraties blijven.”
Een mediator is opgeleid om de werkelijke pijn boven water te krijgen, zegt Schonewille over zijn professie. Mediation dus, bij wet geregeld.
Er samen uit proberen te komen, met hulp van een deskundige die naar het achterliggende, wérkelijke, probleem zoekt. Goedkoper is het ook. Geld is niet het belangrijkste doel, maar wel een ‘mooi nevendoel’, vindt hij. „Je biedt een snellere oplossing die minder kost. Rechtbanken zullen minder werk krijgen.”
Mensen houden tijdens het mediationproces overigens altijd het recht om een vraag aan de rechter voor te leggen. Schonewille: „Er zijn advocaten die hun cliënten adviseren om níét voor mediation te kiezen. ‘Je komt uiteindelijk toch bij de rechter terecht’, wordt dan gezegd. Bij mediation echter probeer je samen tot een oplossing te komen en als er een juridisch probleem blijft waar je niet uitkomt dan schuift de rechter als het ware even aan bij de mediationtafel. Dat is een digitale procedure. Advocaten denken vaak in standpunten. Beter is het te denken aan belangen.”
We gaan vanaf januari dus goedkoper ruzie maken. Schonewille formuleert het liever zo: „Het blijkt steeds weer dat het mensen goed doet als ze er samen op een constructieve wijze uit komen en ik ben blij dat deze wetswijziging daar aan bijdraagt.
Relatie
„Het geeft mensen geen voldoening om in hun eigen gelijk bevestigd te worden. Zelfs als je gelijk krijgt zijn mensen vaak nog niet blij, omdat het ten koste gaat van de relatie met die ander. Voorbeeld: je hebt dan wel een hogere alimentatie uit de strijd weten de slepen, maar de relatie met je ex-partner is volkomen verziekt. Het geeft veel meer voldoening als je misschien iets minder alimentatie krijgt, maar wel samen in staat blijft om ouder te blijven.”
De mediator biedt, vat hij samen, ‘in kortere tijd, voor minder geld een betere oplossing’. „De relatie is al op de proef gesteld, vraag is hoe je ervoor kunt zorgen dat die in elk geval niet nog slechter wordt. Mensen moeten in een mediationproces ook écht naar elkaar luisteren. Er vindt echt communicatie plaats. Relaties worden daar beter van.”
Want communicatie, daar schort het in dit land aan, vindt Schonewille. We twitteren, whatsappen, zijn actief op Facebook en andere vormen van social media, maar echt praten en echt luisteren, dat is volgens diverse deskundigen het grote probleem. En dat kost ons jaarlijks tien miljard euro.
Wet
De nieuwe wet gaat overigens over relationele conflicten in de breedste zin van het woord: ruzies tussen ex-geliefden, aandeelhouders in ondernemingen, problemen bij de nalatenschapsverdeling of conflicten binnen verenigingen van eigenaren.
De VVD denkt dat de mogelijkheden voor mediation enorm zijn: Ard van der Steur noemt mediation op zijn persoonlijke website ‘een goed alternatief voor of in rechtszaken, maar ook voor rechtsbijstandverzekeraars, vakbonden en geschillencommissies. Ook bij echtscheiding of bij ontslag is mediation eigenlijk de eerste optie. Door mediation wettelijk te verankeren, willen we er een volwaardig alternatief voor de traditionele rechtspraak van maken’.
Nu al leidt mediation in Nederland in 60 procent van de gevallen tot succes. Maar omdat mediation nog geen verankering in de wet kent en er nog geen regels zijn omtrent wie wanneer als registermediator mag optreden, is de toepassing beperkt. Het wetsvoorstel maakt daar naar verwachting een einde aan.
Nu is mediation nog een vrij beroep, waardoor de kwaliteit niet gegarandeerd is. Schonewille: „Alleen mensen die in het register staan, mogen zich straks registermediator noemen. Er wordt dus ook wat dat betreft een kwaliteitsslag geleverd.”
Schonewille verwacht dat mensen in de toekomst vaker zullen kiezen voor mediation dan voor een gang naar de rechter. „Als dat lukt, dan hebben we de samenleving een mooie dienst bewezen.”